Al Bakiyye Dilinde Fiillerin Tüm Yapısal Form Tablosu
৬ IᒍЭⱱ ⱱ Б@ᒍM ᕴഥર↓Й (Ya Eylev ve Betlem yudruknu)
Al Bakiyye dili, Türkçe başta olmak üzere Osmanlı, Kazak, Azeri, Uygur, Türkmen, Göktürk gibi birçok Türk lehçesinden; Farsça, Arapça, Almanca ve İngilizce gibi dillerden de fiil kökü almaktadır. Kendisine özgü fiiller azami düzeyde olup, büyük oranda diğer dillerden kök fiil alımı yapmakta ve kendi özgü ek, form ve yapı ile geliştirerek kullanmaktadır. 



Al Bakiyye yapay dilinde fiillere dair temel özellikler



- Türkçe ve Türk lehçelerinde olmayan yardımcı fiil yapısı vardır; "war, ist/dır".



- Ön eklemeli, son eklemeli ek fiil yapısı vardır; "Zeşhaşaten, haşatelde".



- Ayrılabilen ve ayrılamayan ek fiil yapısı vardır, " Temeneylemek".



- "⧽,@,ᒍ,Ḷ⧽,⊲,৬Ḻ, IᒍЭ (Ol, Et, Bul, Kıl, Eyle)" gibi özüne yardımcı fiil ekleri bulunur. Ayrılmaksızın kök fiile getirilerek farklı eylem ve fiil anlamları ortaya çıkarılır; "yardemet".



- Ayrılabilen ve ayrılamayan Modal fiil yapısı vardır; "Zol wetgeybermeli, diler gelmek".



- 3 ayrı pasif-edilgen yapı ve formları mevcuttur. 



- Emir cümlelerinde fiilin sadece kök yapısı kullanılır. 

"Yapmak" Fiilinin Al Bakiyye dilinde çekimli, çekimsiz, ekli-eksiz yapı ve form tablosu: 

Durum-Tür Al Bakiyye Yazım Okunuş Ek Hali Türkçe Karşılık Özellik, Detay ve Ek Açıklamalar
Kök Fiil ৬П Yap - Yap Yalın-Kök Hali
Mastar ৬ПMΛ⊲
ᓬᎧ ৬П
৬П〟
Yapmak
Zu yap
Yapın
MΛ⊲/MЭ⟓
ᓬᎧ/ᛠᎧ
Yapmak Mastar hali (Yazarın istediğine göre form seçilir.)
Pasif I ৬ПᒍƆ Yapaldı Yapıldı Geçmiş zamanda bir şey kendiliğinden yapıldı.
Pasif Bay ৬ПᒍƆ ḶI Ⱈ Yapaldi bay men ᒍ+ ḶI Benim tarafımdan yapıldı. Biri tarafından bir şey geçmiş zamanda yapıldı.
Pasif Zeş ᓬ≾.৬Пᒍ〟 Zeşyapalen ᓬ≾. Dönüşüme uğrayarak yapıldı. Bir şey kendiliğinden başka bir şeye dönüştürülerek yapıldı.
Pasif Dıral ৬ПഥᒍƆ Yapdıraldi ഥᒍ Yaptırıldı. Bir şey, bir başkasına yaptırıldı. 
MAN’lı Pasif Olağan M⥌Ɲ ৬ПO Man Yapo O Yapılır Bir nesne iyi huylu eril biri tarafından yapılır.
Man'lı Pasif Kendiliğinden M⥌Ɲ ৬ПӬ Man Yape Ӭ Yapılır Bir nesne kendiliğinden iyi manada yapılır.
Man'lı Pasif  Aracı Vasıtasıyla M⥌Ɲ ৬Пᛠ❞ Man yaptun ᛠ❞ Yapıtırılır Bir nesne başka bir nesne tarafından yapılmaktadır.
Man'lı Pasif Dönüşü Tamamlanan M⥌Ɲ ৬Пჰŧ Man yapist ჰŧ Yapılmış olur Bir nesne dönüşümü tamamlanarak mevcut farklı hale dönüştürülerek yapılmaktadır.
Man'lı Pasif Başkası Tarafından Yapıtırılması M⥌Ɲ Г৬Пᛠ° Man geyapt' Г+ ... +ᛠ° Yaptırtılır Bir kişi, bir nesneyi başka birine yaptırtır. 
Man'lı Pasif: Vasıtalı  M⥌Ɲ Г৬Пᛠ@ Man geyaptet Г+ ... +ᛠ@ Yazdırttırılır Bir nesne bir kişi tarafından bir başka vasıtayla bir başkasına yazdırttırmaktadır.
Man'lı Pasif Berdevam M⥌Ɲ ৬П@ Man yapet @ Yazılmaktadır. Bir nesne biri veya kendiliğinden yazılmaya devam etmektedir.
Emir Kipi ৬П Yap! ! Yap Birine bir işlemi yapması için verilen emir.
Olumsuz Emir ৬ПM⥌ Yapmaa M⥌ Yapma Bir eylemin aksini emretme durumu. 
Dileksi Emir ৬ПЭ Yape Э Yapsana Bir istek, rica durumunda emretme durumu.
Edilgen Emir ৬ПƝᒍЭ Yapenele ƝᒍЭ Yapılsın Pasif-Edilgen yapıda bir başkasına eylemin yapıtırtılması durumuyla ilgili emir verme.
Eylem Öncesi Eylem ৬П↾Ḻ Yapıp ↾Ḻ - ᎧḺ Yapıp Bir eylemden önce yapılan yakın eylem durumu ve zamanı.
Eylem Esnası Eylem ৬Пર↓ Yaparak ર↓ Yaparak Eylem anında yapılan eş zamanlı diğer eylem durumu ve zamanı.
Eylem Öncesi Yakın Eylem ৬ПMΛƆ〟 Yapmadan MЭƆ〟 Yapmadan evvel/önce Eyleme başlamadan hemen öncesinde etkileşimli yapılan eylem durumu ve zamanı.
Arasız Eylem Sürdürümü ৬ПMЭ⟓๛ᓬ〟 Yapmaksızın MЭ⟓๛ᓬ〟 Yapmaksızın Mevcut yapılan eylemin aksi olan eylemini yapmadan, mevcut eylemde devam etme hali; durmadan yapmak. 
Varım Durumu ৬ПƆ↓Ċ Yapdıkça Ɔ↓Ċ Yaptıkça Hedef eyleme yaklaşım veya tekrarlama hali.
Eyleme Ulaşım ৬ПƝC Yapanca ƝC Yaptığında Hedef eyleme ulaşma anı, eylem tamamlandığı esna durumu.
Eyleme yakın geçmiş zaman ৬Пᒍ↾ Yapalı ᒍ↾ Yapalı Eylemi gerçekleştirdikten bu yana etkisi hala devam eden durum hali.
Eylem Esnası ৬Пર↾⟓〟 Yaparken ર↾⟓〟 Yaparken Eylemin gerçekleştirildiği an içerisinde olma durumu.
Zıtsal Tek Eylem ৬П⥌Ċ⊲⥌ Yapaçıka ⥌Ċ⊲⥌ Yarım yamalak yapar, yapmaz İki ayrı fiilin aynı esnada gerçekleştirilmesi hali.
Zıtsal Tek Eylem ৬ПΛГƆ Yapagide ЭГƆ Yapa gide Yapma, gitme eylemi içerisinde aynı esnada iki eylemi yapma hali.
Eş Zamanlı Eylem ৬Пર৬ПM⥌ᓬ Yaparyapmaz ર+...+M⥌ᓬ Yapar yapmaz Eylemin gerçekleşir gerçekleşmez ki anı. 
Derin Eylem ৬П≾↾৬ Yapasıya ≾↾৬ Yapana, yapasıya Bir eylemin sonuna dek olan durum.
Özentim Eylem ৬ПરC๛Й Yaparcasınnu રC๛Й Yaparcasına Gerçekleşmeyen eyleme benzerlik, bir nevilik olma durumu. 
Yukarı Eylem ৬Пᕴ↓ཞ Yapyukriy ᕴ↓ཞ Yukarıya yapma, kaldırma Bir eylemi yukarı doğru yapma; açma, kaldırma, yukarıya dikme vb.
Aşağı Eylem ৬П≾ཞ Yapasriy ≾ཞ Aşağıda yapma, indirme, kapatma Bir eylemi aşağıya doğru yapam; indirme, alçaltma, kapatma vb. 
Özüne Yardımcı Fiilli Eylem ৬П..↾৬ᓬ Yapyaz ..↾৬ᓬ Yapmayıp, yapmaya yaklaşmak Yapma eylemini gerçekleştirmeyip, çok az farkla kaçırmayı, yapma eylemine yakınlaşma durumudur. 
Özüne Tezlik + Tezlik Kipi ৬П..↾ⱱર Yap-iver ..↾ⱱર Bir celsede yapıver Yapma eylemini acil, tez biçimde gerçekleştirme hali.
Özüne Yeterlilik ৬ПБᒍ Yapbel Бᒍ Yapmak için yeterli olmak Yapma eyleminde yeterlilik, güç yetirme durumu. 
Özüne Süreklilik ৬ПΛഥᎧર Yapadur ΛഥᎧર Yapmaya devam etmek Yapma eylemini devam ettirme hali.
Özüne Agel ৬ПΛГᒍ Yapagel ΛГᒍ Yapıp tamamlamak, bitirmek Yapma eyleminin tamamlanması hali.
Özüne Olum ৬П⧽ Yapol Yapma işlemi üzerinde olmak Yapma eyleminin neredeyse bitmiş olma durumu.
Özüne Etim ৬П@ Yapet @ Yapmak, tamamlamak Yapma eylemini gerçekleştirme hali.
Özüne Alım ৬Пᒍ Yapal Yapıp almak Yapma eyleminden sonra alım eylemini gerçekleştirme hali.
Özüne Bolum ৬ПḶ⧽  Yapbol Ḷ⧽  Yapma işleminde bulunmak Yapma işlemi üzerinde olma durumu.
Özüne Kalım ৬П⊲ Yapkal Yapma eylemi üzerinde devam etmek, sürdürmek Yapma eylemi içerisinde kalma, devam ettirme durumu.
Özüne Yapım ৬П..↾৬Ḻ Yapiyap ৬Ḻ Yapma işini yapmak Yapma eylemini yapma durumu.
Özüne Eylem ৬ПIᒍЭ Yapeyle IᒍЭ yapma eylemini ortaya koymak, sonuçlandırmak Yapma eylemini sonuçlandırıp, ortaya bir şey çıkarma durumu. 
Özüne İşlem ৬П≾. Yapeş ≾. Yapma, işlemek Yapma eylemi ile beraber işleme eylemini gerçekleştirme durumu.
Modal Zorunluluk ᓬO૪ ৬ПΛ Sol yapa ᓬO૪ ...+Λ Yapmak zorunda Yapmak zorunda olma. Dışarıdan baskı hali.
Modal Zorunluluk ৬ПMᒍ..↾Ⱈ Yapmalimen Mᒍ..↾ Yapmak zorundayım. Kendi özünde yapmak zorunda olma hali. 
Modal Yeterlilik ⟓Ɲ ৬ПΛ Keyen yapa ⟓Ɲ ...+Λ Yapabilmek Yeterlilik, yetenek dahilinde yapabilme durumu.
Modal Yetenek ৬ПΛБᒍMЭ⟓ Yapabelmek ΛБᒍMЭ⟓ Yapabilmek Kişisel durumda yapabilme durumu.
Modal Dilek Ɔᒍર ৬ПΛ Deleryapa Ɔᒍર ...+Λ Yapmayı dilemek Yapma eylemini arzulamak, planlamak, dilemek.
Modal Zaruret ഥ’ર❞Ɔ ৬ПΛ Zorunda yapa ഥ’ર❞Ɔ ...+Λ Yapmak zorunda Yapma eyleminin zaruri, mecburiyet hali.
Geniş Zaman Ⱈ Ϣર ৬ПMΛ⟓ Men war yapmak MЭ⟓ Yaparım Geniş zaman, I. tekil şahıs 
Geniş Zaman Ⱈ Ϣર ৬П〟 Men war yapen Yaparım Geniş zaman, I. tekil şahıs en mastar ekli fiil.
Şimdiki Zaman Ⱈ ৬Пཞ Men yapriy Yapıyorum Şimdiki zaman I. tekil şahıs. 
Gelecek Zaman Ⱈ ৬П⥌CĴⰘ Men yapacajmen ⥌CĴ Yapacağım Gelecek zaman I. tekil şahıs.
-dili Geçmiş Zaman Ⱈ ϢᎧરƆ  ৬ПƆⰘ Men wurde yapdemen ↾Ɔ /Ɔ Yaptım. -dili geçmiş zamanda  I. tekil şahıs
-mişli Geçmiş Zaman Ⱈ ϢOરƆ ৬ПM≾.Ⱈ Men worde yapmeşmen M≾. Yapmışım -mişli geçmiş zaman I. tekil şahıs
Şart-Dilek Kipi ৬ПβⰘ Yapsamen β Yapsam Dilek-Şart kipi I. tekil şahıs
İstek Kipi ৬ПIⰘ Yapaymen I Yapayım İstek kipi I. tekil şahıs
Şart-Koşul Kipi ৬ПⰘ≾Э Yapmense ≾Э Yapsam İstek-Koşul I. tekil şahıs
Sürdürüm Kipi Ⱈ Ϣર ৬ПᕴOમ Men war yapyor ᕴOમ Yapıyorum, yaparım Sürekli, zaman geçmiş-şimdiki ve gelecek eksende geniş zaman mahiyetli eylemi gerçekleştirme hali. I. tekil şahıs
Ezelden Ebed Kipi Ⱈ Ϣર ৬П⥙ Men war yaping Her daim yaparım. Her zaman, genel itibarıyla yapma eyleminde bulunma hali. I. tekil şahıs.

Notlar

- Yaratıcı şahıs ekinde "Geniş Zaman" hariç diğer zaman kiplerinde "war" yardımcı fiili kullanılmaz. 
English: Verb structure and table
Deutsch: Verbstruktur und Tabelle
Kategori: Dil Bilgisi | Yazar: jungnet (20.07.2020) | Yazar: ৬ IᒍЭⱱ ⱱ Б@ᒍM ᕴഥર↓Й E W
Gösterim: 877 | Etiketler: fiiller, fiil tablosu, yapmak fiili, yapmak, al bakiyye dilinde fiiller, fiil yapıları, fiil çekimi | Değerlendirme: 4.0/1
Yorum / Soru-Cevaplar: 0
omForm">
avatar